Khái niệm về chợ của tôi khi còn nhỏ, đó là một con đường nhỏ dài hun hút lầy lội dinh dít bùn đất xám đen nhớp nháp và rác rến. Bề ngang đường lọt vừa đủ một chiếc xe và một người đi bộ. Xe nào vô tình lớn hơn hay gặp phải một chị nào hơi phổng phao thì phải nghiêng xe lách người nhường nhau một chút vậy. Hai bên con đường là hai dãy hàng sạp chợ cao ngang tầm xe. Trên đó. người ngồi xếp bằng thu gối, người chồm hổm, người tận dụng một khúc gỗ sần sùi làm ghế, miễn sao đủ thoải mái đề ngồi bán buôn đến hết ngày.
Tôi còn nhớ hình ảnh một cụ già cứ cặm cụi tay run run lặt rau, nhặt lựa từng cọng rau hư ra khỏi bó rau bà sắp bán. Chẳng hiểu vì sao tôi lại bỗng thấy thương cụ ghê gớm, đến muốn khóc. Mẹ tôi đạp xe đi, nhưng ngồi sau tôi cứ ngoái đầu lại nhìn mãi.
Có lần tôi bị lạc. Lẽ ra phải ngồi yên trên xe đạp chờ mẹ, nhưng sự kiên nhẫn khi đó của tôi chưa được rèn luyện như bây giờ. Thế là tôi cục cựa trèo xuống xe. Tôi nhớ mẹ quẹo phải, thế là tôi quẹo phải. Khái niệm về chợ của tôi khi đó bắt đầu thay đổi. Nó vẫn đông đúc, nó vẫn lầy lội, nó vẫn ồn ào, nhưng bây giờ, mọi thứ chung quanh tôi đều cao lớn và trở nên đáng sợ hơn khi ngồi trên yên xe mẹ. Tôi len lỏi giữa những đôi chân của người lớn, ngóc đầu cố tìm lấy gương mặt mẹ, nhưng không được. Rồi tôi bắt đầu khóc. Rồi một chị bán rau muống giữ tôi lại cạnh chị, rồi không hiểu sao mẹ tìm được tôi ngay sau đó.
Chuyển sang nhà mới, chợ đối với tôi vẫn không có gì thay đổi ngoài việc hai con đường nhỏ dài hun hút được thay bằng một con đường bao vòng quanh nhà vòm, đủ rộng cho ba xe máy đi cùng lúc dù rác thường xuyên chiếm hết một phần đường.
Khi đó tôi ghét vào chợ lắm. Tôi không thích phải chờ mẹ trong cảnh ồn ào đó, tôi không thích mùi ở đó, tôi không thích cảm giác bị người ta nói này nói nọ khi mẹ thỉnh thoảng vô tình để xe chắn trước hàng người ta. Tôi ghét cảm giác bất lực và sợ hãi khi đó, vì tôi không làm gì được cả! Tôi còn quá nhỏ để di chuyển một cái xe máy. Những lần chờ đợi mẹ đi chợ là những khoảng thời gian dài một cách khó chịu trong đời tôi.
Nhưng giờ thì khác. Tôi thích chở mẹ đi chợ. Thời gian qua, cái cảm giác ghét đi chợ đó mất dần, nhất là từ khi tôi biết đi xe. Ở chợ, tôi là người đưa đón mẹ đến từng hàng từng sạp, mẹ không phải đi bộ vào nữa. Ở chợ, tôi là người đàn ông bảo vệ mẹ nếu lỡ có gì xảy ra. Ở chợ là nơi tôi thử thách cao độ sự quan sát “ăn coi nồi ngồi coi hướng” của mình; để không đậu xe chắn trước hàng của người khác, để không chắn đường xe người ta dẫn ra, để không chắn đường xe đi ngược lại, để tránh bãi rác, hay để tránh con cá trong thau có nguy cơ quẫy nước bắn hết người tôi. Ở chợ là nơi tôi tập giao tiếp, xin lỗi và cảm ơn với những người lạ hoắc chỉ đang hằm hè chực bực mình vì bất kỳ lý do nhỏ nào. Tôi hiểu, chỉ vì hoàn cảnh mưu kế sinh nhai cực khổ, nên đôi khi người hiền hòa nhất cũng trở nên bẳn tính kinh niên.
Nhưng mỗi chợ đều có nét thú vị và tính cách riêng của nó mà những siêu thị không bao giờ có được. Cũng như khi ăn ở một quán phở quen thuộc lại ngon và vui hơn khi vào phở 24.